Monday, October 1, 2012

Pu Dong Khup Hazat Mawkmawk Theih Ding A Hi Kei Hi

Pu Dong Khup Hazat Mawkmawk Theih Ding A Hi Kei Hi.


Pu Dongh Khup Tuimangkhua a hut leh hutloh theinuam na hihna leh, Tuimang khuapan in tawlkhat sung mundang khat ah om cip cih " Atakpi mah hiam?  atel a om kikik leh athu a la hongzasak un " ci na hih man in, Pu Khup Za Khen a damlai a, hong thu gen ngei kong gen ding hi, tua ciangin Pu Dong Khup mundang ah tawl khat sung ommaw, omlo cih ki thei ding hi.

Pu le pate in lai theilo uh ahihmanin, a ni a kha, kician tak in gen theilo uh hi. A hi zongin 1939-1945 kikal sungteng ahih dingpen 100 ah 100 man ding hi. A thu omdan hibang ahi hi. Mikang (British) te leh Japan te hong kido uh a, (Janpan gal ih cih a hi hi), a masa lam in Japan te in hong nehsawh mahmah uh hi. Mangkang galkapte Kawlpi lampan in Japante in India Imphal ciang dong hong notto uh hi.


A hi zongin Imphal pan in, Mangkang te hong thahat zaw a, Japan te maban kisot theinawn lo hi. A hi zong in Tedim gam leh Tonzang gamte ah Japan ten munla in om uh hi. Ni khat, Japan galkapte khat Tuimang khua ah hong luta, Hausate inn hong kan in, Pu Dongh Khup innpi ah hong tung hi. Japan te Tuimang ah om cih a ki theihciangin Vanzau, Vai khawtlang lampan in, Mangkang galkapte hongpai in, Pu Dongh Khup innlim tuangdung tung a, gimlua a, ih mu, Japan galkappa Mikang te in Heipi tawh a lu to in, a luang zong luaitawh, talkai in, a kithah na munpanin Beleng luilam zuanin, India gam ah paipih uh hi.


Hih thu, Tedim a om, Japan galkap mangpi pa in a zak ciangin, bang hangin ka galkappa uh, na kepsaklo, na hutsaklo na hi uh hiam? ci in, tua laitak a, hausa a sem Pu Sawm Khaw Thang, Tedim ah thusit ding in samsak hi. A hi zongin Tedim ah Pu Sawm Khaw Thang pai leh nuntak ding lamet omlo ahihmanin, Tuimang khupan in tawmvei sung pai khia in, Vanzau gam, Khuangphah gam le Vaikhawtang gam cih te ah, bu hi cih ka za ngei hi.


Ka gennop thu in, Tuimang pan in mundang a pai khia pen, Pu Dongh Khup hilo in, Pu Sawm Khaw Thang hi cih a gennuam ka hi zaw hi. Pu Sawm Khaw Thang le Pi Ciin Niangte a pai khiapak hibek a, a innkuanpih dangte un Pu Dongh Khup Innpi ngak in Tuimangkhua mah ah na om uh hi.Pu Tei Thang in Ukpipa Pu Hau Cin Khup sialpi a gawhnoploh nang hangin, Ukpipa a hehsuak in Tuimang khua zang a om inn khempeuh halcip in a om ding takciangin, kua mah in khua hut ding in gen khia lo hi. Khua le tui a it mahmah ahi phial uh zongin amau neihsa te sum ngam in, pia ngam in Tuimang khua a tankhia om lo hi. Khuasat te min zong a kigelh suk dieudeu hangin, ken tuimang khua ka tan khia ding, ka sialpi ukpipa Pu Hau Cin Khup ka pia ding a ci ngam kua mah om lo hi. Sialpipi piak ngamding pen a baih hetlo ding mah ahi hi. Khialhsakna ding them khat zong ka mu kei hi. Bang hang hiam cih leh eite in Tuimang khua, Tuimang tate it ing, ih ki cih hangin, khua kipawlna pawlsum sialpi khat manzah gen loh, dang ka sawm khat, sawm nih na ngawn apia khia ngamlo te ih hi hi.
Tuimang khua vut le vai suak ding din mun ah hong om ciangin Pu Dongh Khup in a neih lian penpen Sialpi khat tawh tuimang khua na hut, na tan khia a, tua man in tu ni ciangdong Tuimang khua a nei ih hi hi. Tua bang in Pu Dongh Khup in Tuimangkhua a na tan khia lo hi leh tu ni tu hun in Tuimang khua a om loh na mel zong ki thei lo hi. Ih pu ih pate Tuimang khua ah a ten ma un, Tuimang leh vaivet ki kal Taangka a ki cihna mun ah Thahdo te na teng ngei uh a, tua a ten na uh bang khua ki ci a, bang ci bang in ki lo cih a thei kua mah ih om kei hi. Pu Dongh Khup in, Tuimang khua na tankhia, hut khia lo hi leh, Taangka a om , Thahdote khua lui mah bang in Tuimang khua a om nawn loh na mel ki thei lo hi.


Khuasat nih leh thum om a, kei mah Ciin Sian Khai pianna gui a hi, Pu Vungh Tun na ngawn a ki hel hangin, khuasat Pu Dongh Khup a ki cihna pen hazat theih ding in ka ngaih sun kei hi. Khuasat nih leh thum om mah ta leh Pu Dongh Khup in Sialpi khattawh Tuimang khua na hut a tu ni dong in khuakip suak ahihman in, Tuimang khuasat Pu Dongh Khup a ki ci mah ding ahi hi. Hi bang ka gen khit ciangin, a tello ih om lai leh a telsawmlo, a telnuam lo ih hi lel ding a, ei ma ngaihsutna bangbang hi lel ding hi. A hi zong in mipi a tamzaw te in bel a san theih khat uh na om veve ding hi. Tuini tui hun ciangin Tuimang tate sung ah sialpi khat genloh, sialpi sawm, sialpi za na ngawn a leizo ih om kha mai ding hi. A hi zongin hih khuasat hunlai in bang zahtak in hamsa ding cih pen, ih lungsim mitkha tawh ki bawl thei hi. Neihval lamval hi lo in, Tuimang khua a it luatman in Sialpi khat tawh Tuimang khua a leipa, a tan khiapa, a hutpa, hazat mawkmawk theih ding a hi kei hi.

By. CSKhai
_________________________________.


On Wed, Jan 5, 2011 at 6:47 AM, Thawn Tuang <thawntuang@gmail.com> wrote:
Pu Dongh Khup zong Tuimang khua huttakpi mah hiam? tua hun in amah zong Tuimang khua panin tawlkhat sung mundang khat ah omcim hi.(atakpi mah hiam atel om kikik leh a thu ala hogn zasak kik un)>>


Mimal khatciat tungah kam tungtung kituhbawl leltak kazat ahi, U Lian Khan Kham, LawmNangtawng, lawm Muan Khai, Lawm Thang Sian, Pu Thang Sui, Pu Khai teleh ka manggilh vat aomleh na vekpi un ka mawhna leh kam gitlohna kam kong zatna te hong maisak un cih TuimangNet member te tungleh Pasian tung mahmah ah Mawhmaisakna kong gelh hi.

Mangpha naman ooo, Tuimang khuasung thu leh Khuatang thupeuhmawh leh mimal kongko na te mangpha mantak pi in maw.  Vaikong dawn hi
Zahtaak na lianpitawh
By. Thang Thawn Tuang.
         Post  TUIMANG GLOBAL NET WORK.






 

3 comments:

  1. Ken Tuimang vai Thumna gelh ngeilo, hih a tunga teng, Blog sungah a koih pa in, ama deih danin zuau phuak in, na koih mawk hi. Tun mu kha pan ing.

    Kei gelh a copy hi aa, a man ama utbangin na laihzak gawp hi

    ReplyDelete
  2. Tuimang Khua Hausa leh Khuasatna Thu
    Zomite in khua khat peuh asat ciangin mikhat guak, innkuan khat guak ingammangtuulak ah amau bek teeng ngamlo uh ahihman in abeh abehahizongin, lawmta ki thutuak teahizongin kizawn khawmin khuasat khawmuhhi. Tuimang Khua pen lawmte ki thuthuak te khuasatna ahihi.

    Khuakhat peuh ah Hausa upa huhdingin a kisam gige ahi Upa, Pazang, Sikseekpa,Siampupa, Teipuapa( Galkap mangpa), Tangko pa leh a kisamteng upa inkiseh in adang nungzuite nautaang hipah hi. Khuasat tengin tuikhukkhuatpah hi. Tuahang ahitam Hausa leh i khua ipah tawina in la ipuahciangin tui cih kammal kihel hamtangin Mangtui ( Tuimang), Dimtui(Tedim), Saitui(Saizang), Thangtui( Tuithang) leh vaangkhua cih banginkhua pahtawina la te ki phuakse hi.

    Tuimang khua cih aom theihna dingin mun leh mual azong kawikawi te in:-

    Pu Tlei Thang ( Guite)
    Pu Dongh Khup ( Guite)
    Pu Vungh Tun ( Guite)
    Pu Gen Tun ( Guite)
    Pu Ngoih Sut ( Guite)
    Pu Phut Dam ( Neih Khup)
    Pu Tun Khaw Thawng ( NeihKhup)
    Pu Sum Lam ( Suan Khup)
    Pu Lam Sual ( Suante)
    Hih atunga lawmta tengin mun leh mual hong zong kawikawi uha, New Darkhaigam Dapzal nuainung Tuimang luitungah tawlkhat sung Ngawlkhu( Nahkhu)teh lamin na teeng uh hi. Tuamunpen, " Sak khua" kici hi. Sak khuapanin munhoih hong zongh kawikawi uha, Lungel lui tung ( Pu Neng ZaCin) lo ah teeng leuleu uha, tuamun pen, " Khangkhua nuainung" kici hi.Hih mun panin Tuimang luimin tap in, “Tuimang Khua” cih min na phuak uhhi.

    Hih hunsung peuhmah Khuasat Pu Tlei Thang( Pu Lian Chi pu) in Hausa sem hi. Ukpi Pu Hau Cin Khup in Hausa Pu Tlei Thangkiangah na khua uh Tuimang cih a kiptheih na dingin Sial khat hong gawhin cih a ngetleh Pu Tlei Thang in, “ "Sukte loklawl ka biakna in kahiktui hawmtang khat zong kiat kei ning" ci-in Sial gawh nuamlo hi. Ukpi Pu Hau Cin Khup in hih thu azak ciangin Tuimang khua ah hong paihi. Pu Tlei Thang zong tuathu azak ciang khua ah om ngamlo in Vanzaugam Muallum ah om cip hi. Tuimang khua ciahnawnlo hi.

    Ukpi pa Tuimang a paiciangin Pu Tlei Thang na omlo ahih amanin Ukpi Pu Hau Cin Khup in Pu Tlei Thang teenna innpiphuksak hi. Pu Tlei Thang aomloh ciangin Pu Dongh Khup in Hausa hongsem aa, 1896 kum in Ukpi Pu Hau Cin Khup tungah Khuakip sakna dingin Pu Dongh Khup Sial khat na go hi. Tua kumpan ki panin Tuimang khua tuni dongin kip paisuak hi. Tuamah bangin, " A 24 veina TTBA khoppi leh Tuimangkhua Pasian thutunzawh 1927-1999 Diamond Jubilee page 2", ah, " Tuimangkhua kipzawh Hausa semngei teng", cih na mun ah-
    Pu Dongh Khup
    Pu Sawm Khaw Thang
    Pu Khup Za Khen
    Pu Cin Go Lian
    Pu Gin Kho Thang
    Pu Nang Za Kam
    Pu Dam Khan Pau
    Pu Cin Go Lian
    Pu Nang Za Gen
    Pu Zam Sian Thang
    Pu Vungh Lam Pau
    Pu Dai Ngaih Lian( 2011 tuni ciangsemlai)

    Tu laitak Tuimang khua pen Khangkhua tungnung panin khuavum nehtoh deuh ah ki suanto aa, tuamunpen tulaitak in khualuiveng( Sangveng) ki ci-in, sangveng panin Taakmual vumnuai tuibel in kiteeng phei aa tuin Sangveng pan Taakmualvum nuaiciang inn ki mat dimdem in, inn(200) ki teeng zihziah hi.

    A kicing lote ahunzui in puahto ding ahihi.

    Thang Thawn Tuang
    Source by, A 24 veina TTBA khoppi leh Tuimangkhua Pasian thutunzawh 1927-1999 Diamond Jubilee page 2, TuimangNet-Mon, Jun 7, 2010 at 5:00 PM

    ReplyDelete
  3. Tuimang Khua Hausa leh Khuasatna Thu
    Zomite in khua khat peuh asat ciangin mikhat guak, innkuan khat guak ingammangtuulak ah amau bek teeng ngamlo uh ahihman in abeh abehahizongin, lawmta ki thutuak teahizongin kizawn khawmin khuasat khawmuhhi. Tuimang Khua pen lawmte ki thuthuak te khuasatna ahihi.

    Khuakhat peuh ah Hausa upa huhdingin a kisam gige ahi Upa, Pazang, Sikseekpa,Siampupa, Teipuapa( Galkap mangpa), Tangko pa leh a kisamteng upa inkiseh in adang nungzuite nautaang hipah hi. Khuasat tengin tuikhukkhuatpah hi. Tuahang ahitam Hausa leh i khua ipah tawina in la ipuahciangin tui cih kammal kihel hamtangin Mangtui ( Tuimang), Dimtui(Tedim), Saitui(Saizang), Thangtui( Tuithang) leh vaangkhua cih banginkhua pahtawina la te ki phuakse hi.

    Tuimang khua cih aom theihna dingin mun leh mual azong kawikawi te in:-

    Pu Tlei Thang ( Guite)
    Pu Dongh Khup ( Guite)
    Pu Vungh Tun ( Guite)
    Pu Gen Tun ( Guite)
    Pu Ngoih Sut ( Guite)
    Pu Phut Dam ( Neih Khup)
    Pu Tun Khaw Thawng ( NeihKhup)
    Pu Sum Lam ( Suan Khup)
    Pu Lam Sual ( Suante)
    Hih atunga lawmta tengin mun leh mual hong zong kawikawi uha, New Darkhaigam Dapzal nuainung Tuimang luitungah tawlkhat sung Ngawlkhu( Nahkhu)teh lamin na teeng uh hi. Tuamunpen, " Sak khua" kici hi. Sak khuapanin munhoih hong zongh kawikawi uha, Lungel lui tung ( Pu Neng ZaCin) lo ah teeng leuleu uha, tuamun pen, " Khangkhua nuainung" kici hi.Hih mun panin Tuimang luimin tap in, “Tuimang Khua” cih min na phuak uhhi.

    Hih hunsung peuhmah Khuasat Pu Tlei Thang( Pu Lian Chi pu) in Hausa sem hi. Ukpi Pu Hau Cin Khup in Hausa Pu Tlei Thangkiangah na khua uh Tuimang cih a kiptheih na dingin Sial khat hong gawhin cih a ngetleh Pu Tlei Thang in, “ "Sukte loklawl ka biakna in kahiktui hawmtang khat zong kiat kei ning" ci-in Sial gawh nuamlo hi. Ukpi Pu Hau Cin Khup in hih thu azak ciangin Tuimang khua ah hong paihi. Pu Tlei Thang zong tuathu azak ciang khua ah om ngamlo in Vanzaugam Muallum ah om cip hi. Tuimang khua ciahnawnlo hi.

    Ukpi pa Tuimang a paiciangin Pu Tlei Thang na omlo ahih amanin Ukpi Pu Hau Cin Khup in Pu Tlei Thang teenna innpiphuksak hi. Pu Tlei Thang aomloh ciangin Pu Dongh Khup in Hausa hongsem aa, 1896 kum in Ukpi Pu Hau Cin Khup tungah Khuakip sakna dingin Pu Dongh Khup Sial khat na go hi. Tua kumpan ki panin Tuimang khua tuni dongin kip paisuak hi. Tuamah bangin, " A 24 veina TTBA khoppi leh Tuimangkhua Pasian thutunzawh 1927-1999 Diamond Jubilee page 2", ah, " Tuimangkhua kipzawh Hausa semngei teng", cih na mun ah-
    Pu Dongh Khup
    Pu Sawm Khaw Thang
    Pu Khup Za Khen
    Pu Cin Go Lian
    Pu Gin Kho Thang
    Pu Nang Za Kam
    Pu Dam Khan Pau
    Pu Cin Go Lian
    Pu Nang Za Gen
    Pu Zam Sian Thang
    Pu Vungh Lam Pau
    Pu Dai Ngaih Lian( 2011 tuni ciangsemlai)

    Tu laitak Tuimang khua pen Khangkhua tungnung panin khuavum nehtoh deuh ah ki suanto aa, tuamunpen tulaitak in khualuiveng( Sangveng) ki ci-in, sangveng panin Taakmual vumnuai tuibel in kiteeng phei aa tuin Sangveng pan Taakmualvum nuaiciang inn ki mat dimdem in, inn(200) ki teeng zihziah hi.

    A kicing lote ahunzui in puahto ding ahihi.

    Thang Thawn Tuang
    Source by, A 24 veina TTBA khoppi leh Tuimangkhua Pasian thutunzawh 1927-1999 Diamond Jubilee page 2, TuimangNet-Mon, Jun 7, 2010 at 5:00 PM

    ReplyDelete